Ներկայի, անցյալի և ապագայի մասին

Երեք իմաստուն վիճում  էին, թե որն է մարդու համար ամենակարևորը` նրա անցյալը, ներկան, թե ապագան։
Իմաստուններից  մեկն ասում է․
-Իմ անցյալը ինձ դարձնում է այն, ինչ կամ։ Ես կարողանում եմ անել այն,  ինչ սովորել եմ անցյալում։ Ես հավատում եմ ինձ, որովհետև ինձ հաջողվել է անել այն գործերը, որոնք ես վաղուց ձեռնարկել էի։ Ինձ դուր են գալիս մարդիկ կամ էնպիսինները, որոնց հետ ես առաջ լավ էի զգում: Հիմա ես նայում եմ ձեզ, տեսնում եմ ձեր ժպիտները և սպասում  ձեր առարկություններին, որովհետև առաջին անգամը չէ, որ մենք վիճում ենք, և ես արդեն գիտեմ, որ դուք  սովոր չեք առանց առարկության համաձայնության գալ։
-Իսկ դրան հնարավոր չէ համաձայնել,-ասաց մյուսը,- եթե դու ճիշտ ես, ուրեմն մարդը պիտի դատապարտված լինի և սարդի պես օր օրի նստի իր սովորությունների սարդոստայնում։ Մարդն է ստեղծում  իր ապագան։ Կարևոր չէ, թե այժմ ես ինչ գիտեմ և ինչ եմ կարողանում. ես կսովորեմ այն, ինչ  ինձ անհրաժեշտ  կլինի ապագայում: Իմ պատկերացումը, թե ինչպիսին եմ  ցանկանում լինել երկու տարի անց, ավելի  իրական է, քան իմ հիշողություններն առ  այն, թե ինչպիսինն եմ  եղել երկու տարի առաջ, որովհետև իմ գործողությունները  կախված չեն նրանից, թե  ինչպիսինն եմ ես եղել, այլ` ինչպիսինն եմ  պատրաստվում դառնալ։ Ինձ դուր են գալիս մարդիկ, որոնք նման չեն  նրանց, ում ես ճանաչել եմ վաղուց։  Եվ ձեզ հետ զրույցը հետաքրքիր է, քանի որ ես այստեղ ակնկալում եմ հետաքրքիր պայքար և մտքերի անսպասելի շրջադարձեր:
-Դուք ամբողջովին ձեր տեսադաշտից բաց եք  թողել, որ անցյալն ու ապագան գոյություն ունեն միայն մեր մտքերում,- միջամտեց երրորդը: Անցյալն արդեն գոյություն չունի։ Ապագան էլ  դեռ չկա։ Եվ անկախ նրանից` հիշում եք դուք անցյալը կամ երազում  ապագայի մասին, գործում եք  միայն ներկա ժամանակում։ Միայն ներկայում դու կարող ես ինչ-որ բան փոխել քո կյանքում. ոչ անցյալը, ոչ ապագան մեզ ստորակա չեն։ Միայն ներկայում կարող ես երջանիկ լինել. անցյալի երջանկության մասին հիշողությունները տխուր են, ապագա երջանկության սպասումը` տագնապալի:

Տղան և խնձորենին

Վաղուց, շատ վաղուց մի մեծ խնձորի ծառ էր աճում: Փոքրիկ տղան սիրում էր խաղալ դրա շուրջն ամեն օր: Նա բարձրանում էր ծառը, ուտում խնձորները և քնում ծառի ստվերում: Նա սիրում էր ծառը, իսկ ծառը սիրում էր խաղալ նրա հետ: Բայց ժամանակն անցնում էր և փոքրիկ տղան մեծանում էր: Նա այլևս չէր խաղում ծառի շուրջն ամեն օր: Մի օր փոքրիկ տղան ետ է գալիս ծառի մոտ` փոքր ինչ տխուր:

– Արի և խաղա ինձ հետ,– ասում է նրան ծառը:
– Ես այլևս երեխա չեմ, ես չեմ խաղում ծառերի շուրջն արդեն,– պատասխանում է տղան,– ինձ խաղալիքներ են պետք, բայց ես փող չունեմ դրանք գնելու համար:
– Ներիր, բայց ես նույնպես փող չունեմ,– պատասխանում է ծառը,– բայց դու կարող ես պոկել իմ բոլոր խնձորները և վաճառել դրանք: Այդպես դու փող կունենաս:

Տղան ոգևորված էր: Նա պոկում է ծառի վրայի բոլոր խնձորները և երջանիկ հեռանում: Եվ երկար ժամանակ նա այլևս չի վերադառնում: Ծառը տխուր էր: Մի օր տղան վերադառնում է ծառի մոտ` արդեն տղամարդ դարձած: Ծառը հուզված էր:

– Արի և խաղա ինձ հետ,– ասում է նա:
– Ես ժամանակ չունեմ խաղալու, ես պետք է աշխատեմ և ընտանիք պահեմ, ինձ նոր տուն է անհրաժեշտ, դու կարո՞ղ ես ինձ օգնել:
– Ներիր, բայց ես տուն չունեմ,– պատասխանում է ծառը,– բայց դու կարող ես կտրել իմ բոլոր ճյուղերը և տուն կառուցել քեզ համար:

Եվ տղամարդը կտրում է ծառի բոլոր ճյուղերն ու երջանիկ հեռանում: Ծառն ուրախ էր նրան երջանիկ տեսնելու համար, բայց տղամարդն այլևս չի վերադառնում: Ծառը կրկին տխուր էր և միայնակ: Կրկին անցնում են տարիներ: Ամառային շոգ մի օր տղամարդը վերադառնում է ծառի մոտ և ծառը ուրախությունից ցնծում է:

– Արի և խաղա ինձ հետ,– ասում է նա:
– Ես արդեն մեծ եմ,– պատասխանում է տղամարդը,– ես ուզում եմ նավարկության մեկնել և մի փոքր հանգստանալ, դու կարո՞ղ ես ինձ նավակ նվիրել:
– Օգտագործիր իմ բունը` նավակ կառուցելու համար,– ասում է ծառը,– դու կարող ես լողալ ինչքան ուզես և երջանիկ լինել:

Եվ մարդը կտրում է ծառի բունը` նավակ կառուցելու համար: Նա մեկնում է նավարկության և երկար ժամանակ չի վերադառնում: Վերջապես, շատ տարիներ անց, մարդը կրկին վերադառնում է:

– Ներիր տղաս, բայց ես այլևս ոչինչ չունեմ քեզ համար,– ասում է ծառը,– իմ խնձորները վերջացել են:
– Դա ոչինչ, – պատասխանում է մարդը, – ես այլևս ատամ չունեմ խնձոր ուտելու համար:
– Ես ճյուղեր էլ չունեմ, որպեսզի դու դրանց վրա բարձրանաս:
– Ես արդեն շատ մեծ եմ դրա համար, – պատասխանում է մարդը:
– Ես իրոք այլևս ոչինչ չունեմ քեզ համար,– արցունքոտ աչքերով ասում է ծառը,– միակ բանը, որ մնացել է` իմ չորացող կոճղն է:
– Իսկ ինձ ավելին պետք էլ չէ,– պատասխանում է մարդը,– միայն մի լավ տեղ՝ հանգստանալու համար: Ես հոգնել եմ այսքան տարիներ անց:
– Շատ լավ,– ասում է ծառը,– իմ հին կոճղը ամենալավ տեղն է հենվելու և հանգստանալու համար, արի, նստիր ինձ մոտ և հանգստացիր:

Մարդը մոտենում, նստում է ծառի տակ, իսկ ծառի աչքերում երջանկության արցունքներ են երևում:

Սա պատմություն է բոլորի համար: Ծառը նման է մեր ծնողներին: Երբ մենք փոքր ենք, մենք սիրում ենք խաղալ նրանց հետ, վազել նրանց շուրջը: Բայց երբ մեծանում ենք, մենք թողնում ենք նրանց և գալիս ենք միայն այն ժամանակ, երբ ինչ-որ բանի կարիքն ունենք կամ դժբախտության մեջ ենք: Բայց անկախ ամեն ինչից, մեր ծնողները միշտ տեղում են և պատրաստ տալու մեզ այն, ինչ նրանք ունեն, միայն թե մեզ երջանիկ տեսնեն: Կարելի է ասել, որ տղան ծառի հետ դաժան վարվեց, բայց հենց այդպես էլ մենք ենք վարվում մեր ծնողների հետ: Մենք նրանց վերաբերվում ենք, ինչպես սովորական ինչ-որ բանի: Մինչև ուշ չի լինում, մենք չենք գնահատում այն ամենը, ինչ նրանք անում են մեզ համար:

Լրացված տեքստեր

1. Լրացնել բաց թողնված տառերը՝ ն կամ մ:
   Մանվելն ու Սամվելը մանկության ընկերներ են: Իրարից միշտ անմիջապես բաժան են եղել: Դեռ փոքր էին, երբ վերցնում էին զամբյուղները դամբուլ բերելու, խաղում գետեզրի շաբուտում, մայրիկների համար սարի սրբուլ, սուսամբար բերում: Ապրում էին գյուղական ապաճույճ կենցաղով ու երջանիկ էին: Պատանեկության անմասիվ անուրջներն անավարտ մնացին, սկսվեց պատերազմը: Աբարիշտ ֆաշիստները հարձակվեցին, ռմբակոծեցին, հրդեհեցին: Աբարտավան հրոսակներին հակահարված տալու և հայրենիքի պատիվն անեղծ պահելու համար տղաները մեկնեցին ռազմաճակատ: Հոծ ամբոխ էր հավաքվել կայարանում: Հաշխեշտի ասպագոռգոռ խոսքեր չասվեցին: Ժողովուրդն ասում էր բարբառ տխուր-տրտում, ճաղապա գցեց իր բազում զավակներին: Մա-վելն ու Սա-վելը ծառայում էին նույն վաշտում: Մեկը բաբեր էր մյուսը` կապավոր: Անվերապահորեն վստահ էին, որ պայման կհաղթեն: Այդպես էլ եղավ: Երկուսն էլ պարգևներով տուն վերադարձան: Այժմ էլ ապրում են իրենց գյուղում: ունեն բարի հայավավ, սիրված են բոլորից: Գյուղը սակավաջուր էր: Ընկերներն աբարձիչներ բերեցին, աբարտակ կառուցեցին: Գյուղը աբավ բերք ստացավ, աբարները լցվեցին: Մեծ բարեկամությունից բոլորն են օգտվում:
2. Լրացնել բաց թողնված տառերը զ կամ ս:
   Ալեհույզ էր Հելլադայի մեծագույն քանդակագործ Ֆիդիա-ը: Գրակալի առաջ մտասույզ նստած քննախույզ հայացքը հառել էր դիմացը փռված գծագրերին: Պիտի կերտեր Զև-ի արձանը: Նրա հոգին բզկտում էր այն միտքը, թե կկարողանա կյանք ու հոգի տալ անշունչ մարմարին: Պարկա գիշեր էր: Պարեկան երկնակամարում փայլփլում էին աստղերը: Հակերտի հրավերով Վասակը Հայաստանի մարպանը, ժամանել էր Տիբոն և այժմ բաց նստած` նայում էր մաքիթների երկնասույզ մինարենիներին: Անհույզ էր, թե գործերը հարթ կգնան:
   Պարտիբանը Թիֆլի-ից բերված թաղարները տեղադրում էր հողի մեջ: Շուտով այդ մասում կաճեն գույն-գույն ծաղիկներ և հետ-հետե կտարածվեն շուրջբոլորը:
   Ավտոբուսի պատուհանից հիպնո-ված նայում էի շրջակայքի գեղեցկություներին: Որպիսի աննման տեսարան:
   Որպեսի պատկերացնես, աչքովդ պիտի տեսնես:
3. Որտեղ անհրաժեշտ է ը գրիր:
   Դասընկերներով անակնկալ մի որոշում կայացրինք՝ արշավ կազմակերպել դեպի Մայմեխի կատարը և ամրացնել հայոց եռագույնը: Ակնկատորեն ընդունված որոշումը բոլորիս ոգևորեց:
   Վերադարձ ճանապարհն անցնում էր որոտանձոր գետակին զուգընթաց, ծառերը մթնկա անտառում թվում էին գիրկընտխառն կարպարանքներ և անմբռնելի երկյուղով լցնում մեր սրտերը:
   Վերելքը դժվարին էր, բայց ինքնստիքյան հասկանալի է, որոշեցինք հաղթահարել, խոչընդոտները և չնկրկել:
   Լուսնարնկան նոր էր անհետացել երկնակամարից, երբ հասանք հովվական վրանների, որտեղ մեզ հյուրնկալեցին ջերմորեն:
   Նախընտրեցինք չհանգստանալ և ոտքի վրա մի-մի բաժակ կամ ըմպելով` առաջ ընթացանք:
   Կորնթացարդ բլրակները թվում էին անվերջանալի;
   Որքան բարձրանում էինք, սրնթաց գետակի ջրերն ավելի զուլալվում էին, և մենք մերթընդմերթ տեսնում էինք արևի տակ ցոլացող կարմրախայտ ձկներին, որոնք, ասում են ձկնկիթ են դնում բարձրանմատչելի ակունքներում;
   Հետզհետե օրը ցրտեց, և դաշտային բուսականության փոխարեն մեր առջև փռվեցին Ալպյան գույն-գույն ծաղիկներ:
   Վերջապես սարի կատարին ենք: Ակնդետ նայում ենք հրաշալի բնապատկերներին և սքանչանում:
4. Լրացնել բաց թողնված տառերը ջ, ճ կամ չ:
   Զիելով կնոջս ու զոքանիս ցանկությունը՝ ամռանը ամբողջ ընտանիքիս տարա Սոյին: Առաջին անգամ էինք լինում այնտեղ: Իսկական ծովափնյա քաղաք՝ գաղ, բայց առողարար օդով, լավարդ երկնքով, պրհուի սեթևեթանքով նազով սոիներով ու նոիներով, պճնված ծաղկաստաններով լի չինական խառնիճաղան վարդաթփերով, գա-ա- ալո-ենիներով, որոնց միև հանգիստ ճեմում են գույնզգույն թռուններ, հատկապես սիրամարգեր: Ողջ օրը աղամուղից մինև ուշ գիշեր ծովափը լեցուն է հովեկներով: Միայն միօրեին մարդիկ մի կարճ ընթացք մինչև երեկո փախում են լողափերից, ապա ամբողջ երեկոն դարձյալ անցկացնում այնտեղ: Երեխաներն ուրախ թռկոտում են, թրում միմյանց, մխվում տաք ավազի մեջ: Սոյում հանգստացողը չի զղա, որովհետև որևէ խոչընդոտի չի հանդիպի ոչինչ չի աղատի լիարժեք անհոգությունը: Ամեն ինչ կարելի է ձեռք բերել զեղ գներով: Երեխաներիս սիրած վայրը գազանանոցն էր, ուր կային դարնագույն արեր, եղջերուներ, վայրի խոզեր իրենց գոիներով ու խոկորներով, այծեղյուրներ, փղեր երկար կնիթներով, նևյնիսկ չղիկներ, բվեներ, կարիճների տեսակներ: Հատկապես հետաքրքիր էին կապիկները, որոնք մարդու պես քրքվում են, քրթմնքում, հառանում, կառվում ճյուղերից, ինում, բարձրանում: Հրաշալի անցկացնելով ամառը` օգոստոսի վերին հրաժեշտ տվեցինք Սոյին:
5. Բարդածանցավոր բառեր
   Ձեռնտու, վարկառու, աչառու, զրպարտիչ, գործարանատեր, վիրակապարան,աչքաբաց, ավտոկայան, անհուսություն, տարրալուծում, լեզվաբանություն,հայազգի, թռչնաբուծարան, ուրվապատկեր, բնակատեղի, հեռուստացույց: